🎨 मधुबनी चित्रकला (Madhubani Painting)

मधुबनी चित्रकला

मधुबनी चित्रकला (किंवा मिथिला पेंटिंग) ही बिहारच्या मिथिला प्रांतातील आणि नेपाळच्या तराई भागातील लोककला आहे. या कलाप्रकारात निसर्ग, धार्मिक कथा, पौराणिक प्रसंग, विवाह समारंभ आणि ग्रामीण जीवनाचे आकर्षक चित्रण केले जाते.

📜 इतिहास

परंपरेनुसार, राजा जनकाने आपल्या कन्या सीतेच्या विवाहासाठी राजवाड्याच्या भिंती सजवण्यासाठी या कलाप्रकाराचा उपयोग केला. त्यामुळे रामायणकाळापासून या कलाप्रकाराची परंपरा चालत आली आहे. स्त्रिया विशेष प्रसंगी — जसे की विवाह, उत्सव, धार्मिक विधी — घरांच्या भिंती व अंगणे सजवण्यासाठी मधुबनी चित्रे काढत असत.

🎭 वैशिष्ट्ये

🌍 सांस्कृतिक महत्त्व

मधुबनी चित्रकला केवळ सजावटीपुरती नाही, तर ती स्त्रियांच्या भावना, धार्मिक श्रद्धा, आणि सामुदायिक संस्कृतीचे प्रतीक आहे. प्रत्येक चित्र एक कथा सांगते — देव-देवता, पौराणिक प्रसंग, निसर्गाची उपासना आणि सामाजिक जीवन यांचे दर्शन घडवते.

🖌️ वर्तमान व जतन

आज मधुबनी चित्रकलेला UNESCO कडून जागतिक मान्यता मिळाली आहे. अनेक ग्रामीण महिला या चित्रांद्वारे आपला उदरनिर्वाह करतात. आधुनिक काळात ही कला कॅनव्हास, कपडे, दागिने, गृहसजावट व डिजिटल माध्यम यांवर देखील दिसते.

जतनासाठी विविध उपक्रम सुरू आहेत:

📚 अधिक वाचा